22 kwietnia 1500 roku to data oficjalnego odkrycia Brazylii przez portugalskiego żeglarza Pedro Alvaresa Cabrala. Jednak do dzisiaj nie jest jasne, czy Cabral “odkrył” Brazylię przypadkowo czy doskonale wiedział, dokąd płynie.
Oficjalna wersja
9 marca 1500 roku flota Cabrala, licząca 13 statków, wypłynęła z Lizbony. Celem ekspedycji było dotarcie do Indii, szlakiem wzdłuż zachodniego wybrzeża Afryki. Jednak podczas podróży, niesprzyjająca pogoda – silne wiatry i burze – zepchnęły statki Cabrala daleko na zachód, aż do dzisiejszego stanu Bahia w Brazylii.
Według oficjalnej wersji, która obowiązywała do XIX wieku, odkrycie Brazylii było całkowicie przypadkowe i zaskoczyło wszystkich, łącznie z królem Portugalii, który jednak był bardzo zadowolony, obejmując w posiadanie nowe ziemie. Na mocy Traktatu z Tordesilhas, dzielącego nowe terytoria pomiędzy Hiszpanię i Portugalię, Brazylia przypadała w udziale koronie portugalskiej.
Pierwszym historykiem, który zakwestionował przypadkowość odkrycia Brazylii przez Cabrala był Joaquim Norberto de Sousa e Silva, który w 1852 roku opublikował artykuł, poddający w wątpliwość oficjalną wersję. Od tamtego momentu rozgorzała naukowa debata na temat tego, czy Cabral wiedział, że na zachód od Afryki napotka na nowe ziemie czy też dopłynął tam zupełnie przypadkowo.
Wyprawa Duarte Pacheco
Skąd w ogóle pomysł, że Pedro Alvares Cabral mógł obrać kurs na Brazylię z pełną świadomością? Czy mogły być ku temu jakies przesłanki? Okazuje się, że tak. Początkiem całej historii był wyścig Hiszpanii i Portugalii ku obejmowaniu w posiadanie nowo odkrywanych ziem. Aby pogodzić obydwa państwa, w 1494 roku (a więc zaledwie 6 lat przed odkryciem Brazylii) zawarto Traktat z Tordesilhas, który wyznaczał linię podziału ok. 2 tys. km na zachód od Wysp Zielonego Przylądka. Wszystkie nowe ziemie na zachód od tej linii miały przypaść w udziale Hiszpanii, a na wschód – Portugalii.
W 1498 roku portugalski żeglarz Duarte Pacheco Pereira na polecenia króla Portugalii udał się na tajną wyprawę, której celem był rekonesans potencjalnych ziem, które mogły należeć do Portugalii, na mocy Traktatu z Tordesilhas. Prawdopodobnie dopłynął on do wybrzeży dzisiejszych stanów Maranhão i Pará, które znajdują się na zachód od wyznaczonej linii i zgodnie z umową należałyby do Hiszpanii. Na to portugalski władca nie mógł pozwolić, zatem wyniki ekspedycji pozostały tajne, a już 2 lata później wyruszyła kolejna ekspedycja, aby tym razem dotrzeć do ziem, które bez żadnych wątpliwości przypadłyby Portugalii.
Ziemia Prawdziwego Krzyża
Przypadek czy nie, faktem jest, że załoga Cabrala dostrzegła ląd 22 kwietnia 1500 roku i było to wzgórze Monte Pascoal w pobliżu dzisiejszego miasta Porto Seguro na południu stanu Bahia. Nową ziemię nazwano Terra (albo Ilha) de Vera Cruz (Ziemia lub Wyspa Prawdziwego Krzyża). 26 kwietnia odprawiono tam pierwszą mszę na terytorium Brazylii, a 2 maja Cabral zabrał większość załogi w dalszą drogę do Indii, pozostawiając w Brazylii kilku niedoszłych dezerterów i innych niepokornych marynarzy.
Wyprawa Cabrala została udokumentowana przez kronikarza Pero Vaz de Caminha, który jest autorem słynnego listu do króla Portugalii Dom Manoela I, opisującego odkrycie Brazylii, kontakty z miejscowymi ludami i wiele informacji na temat nowych ziem.
Na początku XVI wieku Brazylia nie była na pierwszym miejscu listy priorytetów Portugalii, zatem po “odkryciu” pozostawiono ją na blisko 30 lat i dopiero w 1530 roku Martim Afonso de Souza rozpoczął proces kolonizacji Brazylii.