O Brazylii

Odkrycie Brazylii

Brazylia została “oficjalnie” odkryta 22 kwietnia 1500 r. przez portugalskiego żeglarza Pedra Alvaresa Cabrala, który przybił w okolice obecnego miasta Porto Seguro w stanie Bahia po tym, jak rzekomo jego statki zostały zniesione przez prąd w drodze do Indii. Chociaż te ziemie były już zamieszkane przez plemiona Indian, Portugalczycy wzięli je w posiadanie w imieniu swojego króla.

Brazylia początkowo była nazywana Wyspą Prawdziwego Krzyża (Ilha da Vera Cruz), ponieważ odkrywcy wzięli ją za wyspę, dopiero później okazało się, że to kontynent. Obecna nazwa kraju pochodzi od drzewa brazyliowego pau-brasil, które było jednym z pierwszych towarów eksportowych z nowej kolonii.

Nowo odkryte ziemie przypadły Portugalii w wyniku tzw. Traktatu z Tordesilhas (hiszp. Tordesillas), który dzielił Nowy Świat pomiędzy obydwa iberyjskie mocarstwa. Linia podziału przebiegała wzdłuż pionowej linii od obecnego miasta Belém w stanie Pará na północy do miejscowości Laguna w stanie Santa Catarina na południu. Ziemie na wschód od linii podziału miały należeć do Portugalii, a na zachód – do Hiszpanii.

Brazylia jako portugalska kolonia

W okresie kolonialnym Brazylia była podzielona na dziedziczne kapitanie, jednak ten system nie był efektywny. Spośród 15 kapitanii, zaledwie dwie przynosiły zysk (Pernambuco i São Vicente). W 1549 r. ustanowiono Generalnego Gubernatora Brazylii, którym został Tomé de Souza, a na jego siedzibę wyznaczono São Salvador da Bahia de Todos os Santos, czyli obecne miasto Salvador. W ten sposób kolonia uzyskała nowy ustrój administracyjny, a wszystkie kapitanie zostały połączone w ręku gubernatora.

Za rządów Tomé de Souzy w pobliżu nowej stolicy mieszkała ciekawa postać: Diogo Álvares Correia „Caramuru”. Portugalski żeglarz, którego statek zatonął u wybrzeży Bahia, został przysposobiony przez Indian Tupinambás i stał się ich kacykiem. Ożenił się z córką wodza, Catariną Paraguaçu. Oboje stali się legendarnymi postaciami i bohaterami utworów literackich.

Okres kolonialny to ciemna karta historii ze względu na masowe sprowadzanie niewolników z Afryki po tym, jak Indianie okazali się nieużyteczni do ciężkiej pracy, a ponadto w ich obronie występowali zakonnicy. Afrykańscy niewolnicy pracowali ponad siły na plantacjach trzciny cukrowej, kawy, a także w kopalniach złota. Przez wiele lat istniał mit, mówiący o łagodnym traktowaniu niewolników przez ich właścicieli, jednak przeczy temu fakt wysokiej śmiertelności oraz wielkiej liczby sprowadzanych nowych niewolników. Afrykanie przywozili ze sobą swoje barwne zwyczaje, którymi do dzisiaj jest przesiąknięta kultura współczesnej Brazylii, szczególnie w północno-wschodnich stanach.

Portugalska kolonia była łakomym kąskiem dla europejskich krajów. W 1630 r. Holendrzy zajęli ziemie w stanie Pernambuco. Holenderski książę Maurício de Nassau założył wówczas miasto Mauritsstad, obecnie znane pod nazwą Recife, zaprojektowane po holendersku. Do dzisiaj Recife wyróżnia się przemyślaną architekturą oraz dużą ilością mostów i kanałów. W 1654 r. lud kolonii połączył siły z portugalskim wojskiem i wyrzucił Holendrów z Brazylii. Doszło do tego w wyniku powstania, znanego pod nazwą Insurekcji Pernambukańskiej. Uważa się, że wtedy właśnie uformowało się pierwsze brazylijskie wojsko. W walkach brały też udział kobiety, które wręcz ośmieszyły Holendrów, przepędzając ich przy pomocy przedmiotów domowego użytku.

Brazylię próbowali też podbić Francuzi, instalując się w dwóch lokalizacjach: w stanie Rio de Janeiro oraz Maranhão. Jednak Portugalczykom za każdym razem udawało się ich przepędzić.

Brazylia pod rządami cesarza

Wraz ze wzrostem znaczenia upraw kawy dla kolonialnej gospodarki, a także po odkryciu złóż złota i diamentów w stanie Minas Gerais, przeniesiono stolicę do Rio de Janeiro, w 1763 r. Kilkadziesiąt lat później, w 1808 r. w nowej stolicy znalazł schronienie portugalski król Jan VI, który uciekł z Lizbony przed wojskami Napoleona. Jego syn, Piotr I był pierwszym cesarzem niepodległej Brazylii – słynnym “okrzykiem znad Ipirangi” (Niepodległość albo śmierć!) zapewnił Brazylii rozdzielenie od korony, a było to 7 września 1822 r.

Okres cesarstwa trwał aż do 1889 r., gdy w wyniku przewrotu wojskowego, zmieniono ustrój na republikę. Rok wcześniej, 1888 r. zniesiono w Brazylii niewolnictwo, jako w ostatnim kraju na świecie. Po wyzwoleniu, niewolników przeważnie zostawiano samym sobie lub też kontynuowali oni darmową pracę, nie mając innych perspektyw.

Brazylia współczesna

W latach 1889-1930 oficjalnie Brazylia była demokracją konstytucyjną, jednak od 1894 r. panowała polityka zwana “kawą z mlekiem” – prezydenta wybierano na zmianę spośród przedstawicieli stanu São Paulo (uprawy kawy) i Minas Gerais (hodowla bydła). W 1930 r. nastał Nowy Stan (Estado Novo) w osobie Getúlio Vargasa, który dokonał zamachu stanu. Po jego wymuszonym ustąpieniu w 1946 r., nastąpił okres Nowej Republiki (República Nova), zakończonej przewrotem wojskowym w 1964 r. i 20-letnią dyktaturą, zakończoną w 1985 r.

Czasy współczesne należą do obecnej prezydent Dilmy Rousseff i jej słynnego poprzednika Luli, który jest porównywany z polskim Wałęsą, ponieważ był charyzmatycznym przywódcą ruchu robotniczego, a następnie prezydentem.