Każda szkoła samby obiera swój motyw przewodni marszu na Sambodromie. W tym roku na uwagę zasługuje Mangueira, która postanowiła przypomnieć o ważnych postaciach z historii Brazylii, o których słyszymy nieco rzadziej.

Brasil, meu nego
Deixa eu te contar
A história que a história não conta

(Moja droga Brazylio

Pozwól, że opowiem ci historię,

O której historia milczy)

W kategorii „bohaterowie narodowi Brazylii” znajdziemy takie nazwiska, jak Tiradentes, Zumbi z Palmares, cesarze Piotr I i Piotr II oraz inni, niewątpliwie zasłużeni dla swojego kraju. Są też takie postacie, o których mówi i pisze się mało, przez co popadają w niezasłużone zapomnienie. W tym roku autorzy motywu (enredo) Mangueiry postanowili skierować światła reflektorów z Sambodromu prosto na tych mało znanych bohaterów. „Jeśli nie są oni przedstawiani na kartach książek historycznych, nie zapisują się w zbiorowej świadomości jako bohaterowie” – mówi Leandro Vieira carnavalesco Mangueiry, odpowiedzialny za enredo. Mangueira postanowiła zatem przywrócić niektóre postacie do świadomości Brazylijczyków.

Hołd oddawany mniej znanym bohaterom w enredo Mangueiry to także próba przełamania stereotypów. Na przykład niektóre opinie na temat Indian głoszą, że w czasach podboju zachowywali się oni biernie wobec najeźdźcow. Tymczasem są przykłady dzielnych wodzów i wojowników, którzy skutecznie stawiali opór Europejczykom i o nich także usłyszymy na Sambodromie. Podobnie jak o walecznych kobietach, które również stawały na czele buntów lub walczyły ramię w ramię z mężczyznami.

Trudno nie docenić karnawałowego potencjału w odświeżaniu wydarzeń i postaci z historii Brazylii. W 1960 roku szkoła Salgueiro wywołała sensację, obierając jako swoje enredo opowieść o Zumbim z Palmares, władcy państwa niewolników. Trzy lata później ta sama szkoła przedstawiła historię Xica da Silva, wpływowej niewolnicy ze stanu Minas Gerais. Mangueira również nie po raz pierwszy sięga po mało oczywistych bohaterów. W 2000 roku szkoła opowiedziała o afrykańskim królu Obá, postaci zasłużonej w 19-wiecznym Rio.

 

Mulheres, tamoios, mulatos
Eu quero um país que não está no retrato

(Kobiety, tamoios, mulaci

Chcę kraju spoza oficjalnego nurtu historii)

 

O kim dokładnie śpiewa Mangueira? Oto „zapomniani bohaterowie” Brazylii, którzy w tę jedną karnawałową noc pojawią się w świetle sambodromowych reflektorów. Słyszeliście o którejś postaci?

Cunhambebe

Indiański wódz tupinambás, którzy w XVI wieku zamieszkiwali obszar stanów Rio de Janeiro i São Paulo. Stanął na czele Konfederacji Tamoios (tutaj link do Wikipedii), pierwszego buntu Indian przeciwko Portugalczykom.

Cunhambebe

Caboclos de Julho

Lipcowi kabokle walczyli o niepodległość Bahia, którą ten stan uzyskał dopiero 2 lipca 1823 roku, czyli rok po uzyskaniu niepodległości przez resztę kraju. Portugalczycy nie chcieli zrzec się władzy w Bahia, więc miejscowa ludność musiała ją sobie w krwawych potyczkach wywalczyć. W ruchu „lipcowych kabokli” brały udział wszystkie warstwy społeczne: Indianie, biali, wyzwoleni niewolnicy.

Cariris

Plemię Indian, które w XVI i XVII wieku walczyło z Portugalczykami na obszarze obecnych stanów Ceará, Rio Grande do Norte, Pernambuco i Paraíba. Ich opór był tak silny, że władze wezwały do stłumienia buntu to samo wojsko, które zrównało z ziemią quilombo Palmares.

Chico da Matilde

Rybak z Canoa Quebrada w stanie Ceará, pływający na charakterystycznej dla tego regionu łódce jangada. Nazywany Morskim Smokiem (Dragão do Mar), był liderem buntu jangadeiros, którzy zablokowali okoliczne porty, aby nie mogły do nich wpływać statki z niewolnikami. Udzielał też niewolnikom schronienia we własnym domu. Jest symbolem oporu wobec niewolnictwa. Stan Ceará zniósł niewolnictwo jako pierwszy w 1884 roku, 4 lata przed oficjalną datą abolicji na terenie całego kraju.

Chico da Matilde

Dandara i Aqualtune

Pierwsza z nich to żona, a druga to matka słynnego wodza Zumbiego. Przewodził on społeczności zbiegłych niewolników Palmares na terenie obecnego stanu Alagoas. Sam jest znaną postacią historyczną, natomiast najbliższe kobiety w jego otoczeniu popadły w zapomnienie. W pochodzie Mangueiry w postać Aqualtune wciela się 92-letnia baiana, a Dandarę uosabia gwiazda samby i MPB, Alcione.

Luiza Mahin

Afrykańska wojowniczka była jedną z liderek Rewolty Malês w Salvadorze w 1835 roku. Buntownicy walczyli o prawa niewolników wyznania islamskiego w Bahia, lecz ich spisek zakończył się niepowodzeniem. Luiza Mahin pochodziła z Beninu, jednak nie wiadomo czy urodziła się w Afryce czy już w Brazylii. Została bohaterką powieści oraz przedmiotem badań historycznych. Na Sambodromie w jej postać wciela się piosenkarka Leci Brandão.

Sepé Tiaraju

Wódz Indian guarani z okolic Sete Povos das Missões w stanie Rio Grande do Sul, który przewodził rewolcie przeciwko Traktatowi Madryckiemu z 1750 roku. Traktat regulował podział kolonii w Ameryce Południowej pomiędzy Hiszpanię a Portugalię. Według jego postanowień, część osad guarani musiała zostać przeniesiona z obszarów dzisiejszego Urugwaju i na to właśnie nie było zgody samych zainteresowanych. Sepé Tiaraju zginął w walce w 1756 roku.

Sepé Tiaraju

Enredos innych wybranych szkół
  • Acadêmicos do Salgueiro opowie o bóstwie (orixá) Xangô, władcy ognia i błyskawic
  • Beija-Flor de Nilópolis – obecna mistrzyni karnawału przedstawi historię 70 lat swoich występów
  • São Clemente wystąpi z krytyką skomercjalizowania samby i karnawału, przypominając jak to było w dawnych czasach
  • Unidos de Vila Isabel zaśpiewa i zatańczy na temat cesarskiego miasta Petrópolis (nawiasem mówiąc, warto je zwiedzić podczas 1-dniowej wycieczki z Rio)
  • Portela odda swoim występem hołd piosekarce Clarze Nunes
  • União da Ilha przybliży publiczności historię i legendy ze stanu Ceará
  • Paraíso do Tuiuti – wicemistrzyni z zeszłego roku przedstawi alegoryczną opowieść o słynnym koźle Ioiô z Fortalezy, ale w tym występie znajdzie się też wiele odniesień do uwięzionego prezydenta Luli, przestawiając jego osobę w pozytywnym świetle

Źródła: BBC Brasil, G1 Globo