Czym się różni candomblé od umbandy?

Candomblé, umbanda, czy to jedno i to samo? Kulty afrobrazylijskie same w sobie są tajemnicze, a tu jeszcze dochodzą niejasne różnice między nimi. Spróbujemy się im przyjrzeć i nieco je rozjaśnić.

Religie afro w Brazylii

Zgodnie z ostatnim spisem powszechnym z 2010 roku, zaledwie 0,3% Brazylijczyków praktykuje kulty pochodzące z Afryki. Jest to zatem nawet mniejsza grupa niz liczba Indian, jacy przetrwali w Brazylii od czasów kolonizacji (0,7%). Zaskakujące, że adeptów kultów afrobrazylijskich wcale nie jest najwięcej w Bahia (0,33%), ale w Rio de Janeiro (1,61%) oraz… Rio Grande do Sul (0,94%).

Od XVI do XIX wieku (niewolnictwo zniesiono w 1888 roku) do Brazylii sprowadzono kilka milionów Afrykanów do pracy na plantacjach. Dokładne liczby nie są znane, podaje się od 3,5 do nawet 10 mln niewolników. Ci ludzie przybyli do Brazylii ze swoją kulturą i wierzeniami, które przetrwały do dzisiaj, chociaż Portugalczycy usilnie starali się je wykorzenić. W wyniku nacisku białych, niewolnicy „ukryli” część swoich bóstw pod postaciami katolickich świętych, dając początek synkretyzmowi religijnemu.

Co na to macumba?

Kultów afro w Brazylii jest kilka. Najczęściej można spotkać informacje o candomblé, umbandzie, juremie, xangô. Ale są też na przykład babaçuê, batuque, tambor-de-mina, catimbó i inne, występujące regionalnie w różnych stanach. A co z macumbą? Czy też jest na tej liście? 

Macumba to przede wszystkim nazwa drzewa oraz instrumentu muzycznego, który się z niego wytwarza. Ten rodzaj perkusji jest używany podczas obrzędów religijnych. Na drzewie genealogicznym kultów afro, macumba może być umieszczona jako odnoga candomblé z Rio de Janeiro. Jednak przez długi czas macumbą określano powszechnie cały szereg rytuałów z pogranicza czarnej magii. W ten sposób to słowo nabrało pejoratywnego znaczenia.

Candomblé a umbanda

Wracając jednak do dwóch głównych nurtów religii afrobrazylijskich, jakie są podobieństwa i różnice pomiędzy nimi?

Candomblé jest starszą siostrą umbandy i pochodzi bezpośrednio z Afryki. W Brazylii praktykowali ją już pierwsi niewolnicy w Bahia i z tego stanu rozprzestrzeniła się na inne regiony. Obrzędy najbardziej przypominają te afrykańskie – z tańcami, bębnami i ofiarami dla orixás (przeważnie ofiarowane jest jedzenie). Adepci candomblé podczas rytuałów nie stosują używek, a pomimo tego wpadają w trans i tańczą, a na głowie często mają wizerunek orixá, która ich chroni. Kapłanka nazywa się Yalorixá, a kapłan Babalorixá.

Umbanda powstała już w Brazylii i jest zlepkiem religii afrykańskich, indiańskich i chrześcijańskich. W tej religii rytuały odprawia się po portugalsku. Duchy wcielają się w postać medium, a co ciekawe mają wiele ludzkich przywar – palą i piją, co pomaga im w momencie nawiedzenia naszego ziemskiego padołu. Kapłani umbandy to Mãe (kobieta) albo Pai (mężczyzna) de Santo.

Jeśli chodzi o podobieństwa, to obydwie religie mają swoje orixás, chociaż ich znaczenie jest nieco inne w każdej z nich. Wyznawcy candomblé i umbandy wierzą w życie pozagrobowe i powrót duchów na ziemię. Oraz ubierają się na biało.

Źródła: Significados.com.br, Descubrir.online

Zdjęcie: Pixabay