Przed przybyciem pierwszych Portugalczyków do Brazylii, Amazonię zamieszkiwało ponad 8 mln Indian. Niedawno opublikowane badania rzucają nowe światło na ich życie.
Leśne uprawy
Często nasze wyobrażenie o Amazonii sprzed wieków jest takie, że była to dziewicza ziemia, zamieszkana przez nieliczne rozproszone plemiona dzikich Indian. Tymczasem badania przeprowadzone przez grupę brazylijskich i amerykańskich naukowców dowodzą, że las deszczowy był domem kilku milionów ludzi, którzy nie żyli jedynie ze zbieractwa i polowań. Indiańskie rolnictwo było bardzo zaawansowane – przystosowano do upraw ponad 80 gatunków roślin, wśród nich najbardziej znane to kakao, słodkie ziemniaki, maniok, ananas, a także typowe dla tego regionu açaí oraz cupuaçu.
Poprzednie pokolenia badaczy wychodziły z założenia, że uprawa roślin na dużą skalę jest w Amazonii niemożliwa, głównie z powodu niskiej jakości ziemi. Naukowcy uważali, że amazońska gleba nie jest w stanie wykarmić kilkumilionowej populacji, zatem liczba mieszkańców tego regionu musiała być znacznie niższa niż wynika ze współczesnych badań. “Jednym z największych problemów tropikalnego rolnictwa są obfite opady deszczu, które powodują wypłukiwanie składników mineralnych z gleby. Wygląda na to, że dawni Indianie wymyślili sposób na użyźnienie gleby” – mówi jeden z autorów badania.
Rozwiązaniem tej zagadki jest tzw. “terra preta” czyli indiański czarnoziem. Nie powstał on w wyniku działania wulkanów ani osadów, ale jest stuprocentowym wytworem człowieka. Dzięki użyźnieniu gleby nawozami organicznymi (resztki kości, ryb, odpadków roślinnych) a także węglem drzewnym, Indianie sami wytworzyli sobie warunki do uprawy roślin.
Nie tylko dzicy
Proces “udomawiania” Amazonii zaczął się ok. 4 tys. lat temu i w momencie “odkrycia” Brazylii w 1500 r. był już bardzo zaawansowany. Świadczy o tym chociażby szacowana na ponad 8 mln liczba mieszkańców. Dla porównania, taką populację cała “cywilizowana” Brazylia osiągnęła dopiero pod koniec XIX wieku.
Badacze odkrywają coraz to nowe dowody na istnienie zaawansowanych społeczności, które zamieszkiwały Amazonię zanim do wybrzeży Bahia przybiły pierwsze portugalskie statki. I tak na wyspie Marajó, u ujścia Amazonki do Atlantyku, odkryto system sztucznych umocnień, a także znaleziono zdobione naczynia i inne przedmioty, które świadczą o tym, że żyło tu rozwinięte społeczeństwo, którego częścią byli na przykład wyspecjalizowani artyści.
W Xingu, na granicy lasu deszczowego z cerrado, archeolodzy ujawnili pozostałości szerokich dróg, systemów obronnych oraz połowu ryb na szeroką skalę. W dzisiejszym stanie Acre występują tajemnicze formy geometryczne, które oglądane z lotu ptaka przypominają elementy rytualne albo system fortyfikacji.
Źródło: Folha de S. Paulo